Dinimizde ve Örfümüzde “El Öpme” Ritüeli

 

Sevgi, saygı, sadakat gibi pek çok duygunun ifadesi olarak kabul edilen, çok fazla sorgulamadan uygulayageldiğimiz geleneklerimizden biri de “el öpme” dir. Bayramlarda, doğum günü, nişan, söz, evlilik gibi çeşitli kutlamalarda, ayrılık ve kavuşma anlarında vb. yaşça küçüklerin büyüklerin ellerini öpmesi geleneklerimizdendir. Daha küçükten çocuklar, dost meclislerinde “öp amcanın/teyzenin elini” hatırlatmaları ile bu ritüele alıştırılır. El öpme, bir gelenek, bir saygı biçimi olarak algılanır. Adab-ı muaşeret kurallarımız arasında yer alır. Sevgi, saygı, sadakat gibi pek çok duygunun ifadesidir.

Batı geleneğinde bizden farklı olarak, Papa’nın sağ elindeki yüzüğün öpülmesi âdeti, akabinde erkeklerin nezaketen kadınların elini öpmesi 17-18. yy.da İspanya’da başlamış ve zamanla bütün Batı ya yayılmıştır.

İslâm’da el öpmeye dair bir emir de yoktur, tavsiye de yoktur. İslam geleneğinde küçük istisnalar hariç el öpme ritüeli görülmez. Hz. Peygamberin bir meclise girdiğinde saygı için ayağa kalkanları uyardığı, hoş karşılamadığı rivayetleri mevcuttur. .(Ebu Davud, Edep 153; Müsned, V/253, 256)

Toplumda çok saygın, erdemli insanların ve büyük âlimlerin, anne, baba, büyük anne, büyük baba gibi aile büyüklerinin elinin öpülmesi müstehap, diğer insanların elini öpmekse mekruh görülmüştür. Bir insanın eli zenginliği, makamı, dünyevi bir beklentisinden dolayı öpülüyorsa; o zaman bu el öpme harama yakın mekruh olur. Hatta mahremiyete dikkat edilmez, nikâh düşen karşı cinsin eli öpülürse haram olur.

Çok yaşlı kadınların erkekler tarafından hürmeten elinin öpülmesinde sakınca görülmese de, yaşlı erkeklerin mahremi olmayan kadınlar tarafından elinin öpülmesi doğru bulunmamıştır. Özellikle bayramlarda çocukların büyüklerin ellerini öpmesi ve karşılığında küçük hediyeler almasının, çocukların şahsiyet gelişimlerine olası menfi etkileri araştırılmalıdır.

  Sonuç Olarak;

1.El öpme, istisnai olmalı, aile büyüklerinin, erdem, ilim-irfan sahibi kâmil kişilerin vs. eli öpülebilir. El öpme istisnadan çıkarılıp kural haline getirilirse, özellikle çocukların şahsiyet gelişimlerinde menfi etkisi olacağı unutulmamalıdır.

2. Çocuklara ve özellikle de kız çocuklarına, rastgele herkesin elini öpme alışkanlığı kazandırmak son derece yanlış ve sakıncalıdır. “Müstehât" yaşına gelmiş bir kız kendine nikâhı düşebilecek hiç bir erkeğin elini öpemez.

3.  “El öpmekle dudak aşınmaz” sözü yanlıştır. Belki dudak aşınmaz ama, kişilik aşınır, değerler aşınır, şahsiyet aşınır, ahlak aşınır.

4. Bir bayanın, nikâhı kendisine ebediyen haram olan dayı, amca, kayınpeder gibi erkeklerin elini öpmesi her ne kadar fetva olarak caiz ise de, babası dışındakilerin elini öpmemesi takvâya daha uygun bulunmuştur. Dikkatli olmalıdır. Ahlakına, edebine niyetine güvenilmeyen kişilerin eli asla öpülmemelidir.

 5.”Kardeş gibi bir arada büyüseler” de akraba çocukları, kuzenler kardeş hükmünde değildir, bir birlerine haramdır.

6.Kadın eniştesinin, erkek yengesinin elini öpemez, haramdır.

7. Bir kadının, çok yaşlı da olsa namahrem bir erkeğin elini asla öpemeyeceği unutulmamalıdır.

8.El öpmenin faydası çok az, mahzurları çok fazladır, bir an öce bu adet kaldırılmalıdır.