İSLAM VE İSRAF

 

İslam dininde israf, mal ve kaynakları gereksiz yere harcamak veya savurganlık yapmak anlamına gelir. İsraf, haramdır, İslam’ın temel prensiplerinden biri olan savurganlıktan kaçınma ilkesine aykırıdır. İslam’da israfın yanı sıra tüketim alışkanlıklarının dengeli olması da önemli bir prensiptir. Müslümanlar, maddi kaynakları ihtiyaçları doğrultusunda kullanırken, lüks ve aşırı tüketimden kaçınmaları öğütlenir. Sade ve mütevazı bir hayat tarzı teşvik edilir. İslam dininde israf, genel olarak hoş görülmeyen bir davranış olarak kabul edilir. İslam, kaynakların verimli bir şekilde kullanılmasını teşvik eder ve savurganlık veya aşırı tüketimden kaçınılmasını öğütler.

Kur'an'da israf konusuyla ilgili birçok ayet bulunmaktadır. Örneğin, Kur'an'da "Yiyin, için, fakat israf etmeyin. Çünkü Allah israf edenleri sevmez." (A'raf Suresi, 7:31) şeklinde bir ayet mevcuttur. Bu ayet, yiyecek ve içecek gibi nimetlerin tüketilmesini teşvik ederken, bunların israf edilmemesi gerektiğini vurgular. İslam’da, insanların mal ve kaynakları israf etmek yerine onları tasarruflu bir şekilde kullanmaları ve paylaşmaları teşvik edilir.

İslam dininde israf konusuyla ilgili olarak pek çok hadis rivayet edilmiştir;

"Allah'ın rızası, kullarının ziyadece harcamalarından daha çok, tasarruf etmelerindedir." (Tirmizi)

"Sakın müsrif olmayın. Çünkü müsriflik, kardeşlikten ayrılma ve nimetin bereketini kesme sebeplerindendir." (Buhari)

"Abdest alırken suyu israf etmek, aşırılık ve savurganlık olur." (Ebû Dâvud)

"Ashabımdan birisi abdest alırken suyu israf etse, o kimse kötü bir işlem yapmış olur." (Tirmizi)

Bu hadisler, israf konusunda Müslümanlara öğütler verirken, kaynakları verimli kullanmayı, tasarruf etmeyi ve adil bir şekilde paylaşmayı teşvik etmektedir. İslam dini, israfın zararlarını ve tasarrufun önemini vurgulayarak toplumsal refah ve adalete katkıda bulunmayı hedefler.

İsraf kavramı sadece maddi kaynaklarla sınırlı değildir. İslam, zaman, su, enerji vb. diğer kaynakların da israf edilmemesi gerektiğini öğütler. Müslümanlar, bu kaynakları verimli bir şekilde kullanmaya teşvik edilirler.

Kamu kaynaklarındaki israf sadece israf edeni bağlamaz, kamu israfı aynı zamanda tüm milletin hakkına girmektir ve bu yönüyle kul hakkı ihlali olarak da değerlendirilebilir.  Hemen bütün kamu kurumlarında maalesef israfa yeterince dikkat edilmemektedir. Kaloriferle ısıtılan kamu binalarında kaloriferler yanarken bir yandan da elektrikli ısıtıcıların, klimaların çalıştırılması, gün ışığının yeterli olduğu zamanlarda da aydınlatma lambalarının yakılması, ekonomik ömrünü henüz tamamlamamış kullanılabilir durumdaki demirbaş eşyaların atılarak yenilerinin alınması, lavabo ve tuvaletlerde sürekli su akıtan musluklar kamudaki başlıca israflar olarak tanımlanabilir. Bu tür israfın uygulandığı kamu kurumlarının yöneticileri başta olmak üzere tüm çalışanları da yetkileri ölçüsünde bu israftan sorumludurlar.

Vaazlarda, hutbelerde israfın haram olduğu ve kaçınılması gerektiği anlatılan camilerimizde de israflar görülmektedir maalesef. Uzmanlarınca yeterince istişare ve planlama yapılmadan aceleyle yapılan/yaptırılan ve kısa süre sonra yenisiyle değiştirilen tadilatlar, sadelikten uzak lüks ve gösterişe dayalı uygulamalar, aşırı enerji tüketimi gerektiren avizeli aydınlatmalar, henüz kullanım ömrünü tamamlamayan demirbaşların (halıların )değişimi vb. gibi uygulamalar israftır dini ve vicdani sorumluluğu vardır. Diğer kurumların çalışanlarından en azından bir kısmında “israf:haram” inancı olmayabilir ve daha rahat israf yapılabilir, ancak camideki israfın hiçbir gerekçesi olamaz, olmamalıdır. Bu nedenle Diyanet İşleri Başkanlığımız görevi gereği halkımızı dinimizce haram kılınan diğer konularda olduğu gibi  israf konusunda da sürekli uyarıp aydınlatırken, “sıfır israf” sloganı ile kendi kurumlarında da bunun uygulamasını titizlikle yerine getirmeli,  diğer kurumlara örnek olmalıdır

Sonuç olarak, İslam dininde israf haramdır, büyük günahtır. Kamudaki israf ise tüm milletin kul hakkına girmektir. “Kul hakkı”, Allah’ın affetmeyeceği istisnai bir günahtır. Dinimizde kaynakların tasarruflu bir şekilde kullanımı teşvik edilir. İnsanların mal ve kaynakları israf etmek yerine paylaşmaları, çevreye ve geleceğimize karşı sorumlu davranmaları önemlidir. Her Müslüman öncelikle bireysel harcamalarında israftan sorumludur, kaçınmalıdır. Kamu çalışanları ise bireysel harcamalarının yanında kamu adına yaptıkları harcamalarının da her kuruşundan sorumlu olduklarını, kamu adına yaptıkları harcamalarının da hesabını vereceklerini ve kul hakkına girmemek için dini ve vicdani sorumluluklarını titizlikle yerine getirmeleri gerektiğini unutmamalıdırlar.